عناصرتشکیل دهنده ساختمان,نحوه تاثیر مسائل اقلیمی برواحد مسکونی,سابقه تاریخی شهر دزفول,موقعیت جغرافیایی ,دزفول,بافت سنتی دزفولبافت سنتی دزفول|40192877|bmq40277243|
در حال حاظر فایل کامل و برتر با عنوان بافت سنتی دزفول آماده دریافت می باشد برای مشاهده جزئیات فایل به ادامه مطلب یا دریافت فایل بروید.

⚡دانلود

موقعیت جغرافیایی

دزفول یكی از شهرستانهای مهم استان خوزستان است. شهراندیمشك در 12 كیلومتری شمال غربی آن شوشتر در 60 كیلومتری جنوب غربی آن اهواز(مركز استان) در 155 كیلومتری جنوب آن وشهر باستانی شوش در 30 كیلومتری جنوب غربی آن قرار دارند. شهر دزفول در 48 درجه و 24 دقیقه طول و 32 درجه و 24 دقیقه عرض جغرافیایی قرار دارد و وسعت آن قریب به 5770 كیلومتر مربع است.

آب وهوا

هوای شهرستان دزفول گرم و نیمه مرطوب است. حداقل درجه حرارت در زمستان به 6 دهم درجه سانتیگراد زیر صفر و در تابستان حداكثر به 50 درجه سانتیگراد میرسد. هوای آن از شهرستان اهواز و خرمشهر خشكتر است. متوسط رطوبت در زمستان بین 35 تا 65 درصد در نوسان است. میزان متوسط بارندگی در دزفول 330 میلیمتر است.

وجه تسمیه دزفول

كلمه دزفول از دزپل دزبهل ویا دژپل گرفته شده و در اصطلاح محلی دزفیل میگویند و معرب آن دسبول است. نام شهر از دز ویا دژ به معنی قلعه وپل ماخوذ است.پل معروف رود دز احتمالا در دوران قبل از اسلام (242- 271 میلادی) بنا شده و بعدها مكرر تعمیرشده است.

سابقه تاریخی شهر دزفول

اسناد و مدارك تاریخی نشان میدهد كه دزفول در دوران باستان بنا شده است. پل و قلعه مجاورآن قدیمیترین قسمت شهر و هسته اولیه آن را تشكیل میداده است. بنا به قولی دزفول در دوران تسلط عرب لطمه می بیند. در حمله مغول دزفول محفوظ می ماند ولی بعد تحت فرمان ایلخانان در می آید.

پیدایش اسلام با ایجاد مسجد جامع و مدارس دینی همراه است. در این دوره شهر بر دو پایه اصلی مسجد و بازار رونق میگیرد. بخشی از مسجد جامع دزفول به نام غریب خانه احتمالا در قرن سوم هجری بنا شده است.از ویژگیهای دوره صفویه ایجاد چاههای آب آشامیدنی ایجاد قناتها آسیابهای بادی و فاضلاب است. جنبه های شدید مذهبی بر شكل تقسیم بندی فضایی خانه های مسكونی به چشم می خورد. خانه سازی در دزفول به بخش بیرونی اندرونی و خلوت تقسیم می شود. بخش خلوت دردوران قاجاریه به تدریج از بخش ساختمان حذف می شود.

در نیمه اول قرن 19 میلادی اوضاع سامان بهتری می یابد. زراعت نی كه سابقه طولانی داشته در این زمان رواج بیشتری پیدا می كند. كالاهای صادراتی دیگری از جمله قلم نی به قسطنطنیه و هند ارسال می گردد.

با اینكه دزفول در همسایگی یكی ازسه مركز بزرگ علوم و فلسفه دنیای قدیم و صدر اسلام یعنی جندی شاپور(در مدرسه جندی شاپور از طب یونان ، ایران و هند درس گفته می شده و در واقع مركز برخورد عقاید فلسفی شرق و غرب بوده است). به نظر می رسد میان زوال جندی شاپور و گسترش شهر دزفول رابطه وجود داشته است. گفته می شود ویرانی جندی شاپور باعث كوچ مردم به دزفول شده است. اكنون دزفول كه از شهرهای ثبت شده تاریخی است همچنان زنده و فعال می باشد و با وجود گسترش دزفول بافت قدیمی هنوز قلب شهر است.

نحوهء تاثیر مسائل اقلیمی برواحد مسكونی

مسائل اقلیمی درجه حرارت هوا جهت وزش بادهای مطلوب بارندگی تاثیرات متقابلی بر واحد مسكونی و همچنین جهت گیری بافت كوچه ها می گذارد. مناسبترین باد از جهت شمال شرقی به شهر دزفول می وزد.این باد پس از عبور از روی رودخانه دز به شهر می رسد. راستای كوچه های شهر هم در همین جهت نباشد است. باد دیگری نیز وجود دارد كه از سمت جنوب غربی می ورزد و از عربستان به سوی ایران می آید. این باد را مردم محلی باد مرگ یا باد سیاه می گویند و جهت كلی كوچه های مخالف این جهت میباشد. از جمله عوامل اقلیمی دیگر كه در مسكن دزفول تاثیر بسزایی دارد گرما و شدت آن در تابستان می باشد كه جهت مقابله با آن از راه حل های مختلفی استفاده شده است. گرمای هوا در تابستان به 50 درجه سانتیگراد می رسدو این شهر یكی از گرمترین شهرهای ایران است. برخلاف اینكه در نقاط معتدل و سردسیری اطاقها رو به آفتاب ساخته می شود در دزفول سعی می شود تا حد امكان فضاهای زندگی را مخالف با جهت تابش خورشید ونور جنوب درست نمایند و برای سایه دارشدن حیاط خانه سمت جنوب ساختمان را مرتفع تر از شمال آن می سازند تا سایه در حیاط به وجود آید. اگر دقت نمائیم چند درجه از جنوب به طرف قبله در این شهر مناسب ترین جهت برای مقابله به تابش شدید خورشید و گرمای حاصل از آن است و بدین ترتیب حیاط در شمال خانه اكثرا به سمت شمال شرقی می باشد. فضای ساخته شده در طبقات فوقانی اكثرا نیم طبقه های خصوصی هستند كه به فرزندان خانواده اختصاص داده می شود. از جمله فضاهای دیگری كه برای مقابله با گرمای زیاد در خانه های دزفول درست می كنند شوادان نام دارد. از جمله عوامل دیگری كه بر واحد مسكونی تاثیر دارد ساختن خانه ها با آجر می باشد و آن را به دو علت می توان بیان داشت. شدت بارندگی زیاد باعث شده است كه جسم سخت تری از گل جهت ساختمان تهیه شود و ان چیزی نیست جزآجر-آجر ضمن دارا بودن مقاومت زیاد از سبكی وزن نیز برخوردار است و در مقابل بارندگی شدید زمستانی مقاومت خوبی داردو از طرفی بهترین عایق حرارتی است جهت مقابله با گرما. شكست حجم ساختمانها خود عاملی جهت كاهش شدت تابش خورشید و ایجاد سایه در این حجم ها است. در سیمای كلی شهر این شكستگی به وضوح دیده می شود. از جمله عوامل دیگر پیوستگی بافت و تركیب حجمها روی گذر ها و ایجاد ساباط می باشد كه یكی از عوامل ایجادساباط ها مسائل اقلیمی است. ایجاد سایه ها و اختلاف درجه حرارت فضای سایه دار زیر این ساباط ها باعث ایجاد ایجاد جریان هوای خنك در زیر این معابر سر پوشیده می شود.

عناصرتشكیل دهنده ساختمان

نظام باربر

در دوره سنتی شكل واحدی از نظام شالوده ای در ساختمان بناهای واحد مسكونی معمول بود. بار ساختمان را دیواره ای بار بر خشتی یا آجری و سقف گنبدی خشتی و یا آجری تحمل می كردند. قسمتهای بار بر به شكل جرزهایی درنما دیده می شدند. ابعاد این قسمت ها به طور معمول از 55 تا100 سانتیمتر بوده است. ابعاد اجزای نظام ساختمانی یعنی خشت ها متفاوت بوده و بسته به مورد تغییر می كرد. در ساختن قسمت های بار بر مصالح مورد استفاده خشت یا آجر بود. در ساختن دیوارهای خشتی از ملات گل استفاده می كردند. منتها گل را كه گل رس خالص بود از زیر زمین تهیه كرده و آن را ورز می دادند. یكسان بودن مصالح و نظام ساختمانی و نظام پوشش شكل واحدی را در مجموعهء معماری واحد های مسكونی ایجاد میكرد كه تنها بسته به هر مورد در ابعاد و تناسبات متغیر بودند. در دورهء میانی دو گونه واحد مسكونی به بافت موجود شهر اضافه می شود.در مساكن متعلق به فرا دستان استفاده از تیرآهن در سقف باعث می شود كه نظام ساختمانی به مجموعه ای از دیوارهای باربر آجری و سقف تیرآهن تبدیل شود. در این نوع نیز نظام ساختمانی به شكل جرزهایی در نما دیده می شود. ابعاد دیوارهای باربر حدود 45 تا55 سانتیمتر است. در مساكن متعلق به فرودستان نظام ساختمانی هنوز شكل سنتی را حفظ كرده است با این تفاوت كه مصالح به آجرتغییر یافته اند. با توجه به اینكه در مسكن سنتی دیوارهای باربر"سقف گنبدی" یا "طاق آهنگ" بار ساختمان را تحمل می كردند نیرو های بار بر در یك جهت یا دو جهت به زمین وارد می شد. در مسكن دوره میانی كه سقف تیرآهن و دیواربار بر معمول می شود شیوهء انتقال بار یك جهته است. مگر در مساكن فرودستان كه هنوز از سقف گنبدی استفاده می شود.

جزییات بیشتر📜